Phụ Sơn lăng, Phụ lăng hay Phụ Xứ lăng là tên gọi khác nhau của lăng mộ vua Trần Dụ Tông (1336-1369), vị vua đời thứ 7 nhà Trần, con thứ 10 của vua Trần Hiến Tông. Lăng tọa lạc trên một bãi đất rộng và bằng phẳng tại khu Đống Tròn, thuộc Xóm Mới, thôn Bãi Dài, xã An Sinh, cách Ngải Sơn lăng khoảng 1km về phía Tây.
Trần Dụ Tông tên húy là Trần Hạo, sinh ngày 19 tháng 10 năm Bính Tý (1336), lên ngôi năm 6 tuổi (1341), ở ngôi 28 năm. Vua tính rất thông tuệ, học vấn cao minh, chăm lo việc võ, sửa sang việc văn, các di thân đều phục. Mùa hạ, ngày 25 tháng 5 năm Kỷ Dậu (1369) băng ở chính tẩm, thọ 34 tuổi. Tháng 11 năm ấy, táng vào Phụ Sơn lăng ở An Sinh. Sách Đại Việt sử ký toàn thư ghi “Mùa hạ, tháng 5, ngày 25 vua băng ở chính tẩm, miếu hiệu Dụ Tông; “Mùa đông, tháng 11, táng Dụ Tông ở Phụ Sơn lăng (xã Yên Sinh, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh)”.
Sách Trần triều thánh tổ các xứ địa đồ cho biết, lăng Phụ Sơn ở làng Đốc Trại, tổng Mễ Sơn, huyện Đông Triều, phủ Kinh Môn, tỉnh Hải Dương. Theo mô tả và bản vẽ của sách thì lăng có 3 cấp nền chồng xếp lên nhau hình kim tự tháp. Chính tẩm ở giữa và thuộc cấp nền cao nhất, xung quanh chính tẩm có sân và các kiến trúc kết nối liên hoàn tạo thành các vòng tròn vây quanh lấy Chính Tẩm. Bên cạnh các dấu vết tẩm điện đã được phát hiện, các nhà khảo cổ học cũng đã phát hiện ra dấu vết tường bao, điều đó cho phép suy đoán xung quanh lăng Phụ Sơn có tường bao ngăn cách giữa khu lăng với khu bên ngoài.
Cũng giống như các lăng tẩm khác, trải qua thời gian và những biến cố của lịch sử, Phụ lăng nay chỉ còn là phế tích. Tháng 6/ 2012, Trung tâm nghiên cứu Kinh Thành và Ban quản lý các Di tích trọng điểm tỉnh Quảng Ninh đã phối hợp khai quật tham dò khu di tích này và kết quả đã phát hiện một phần nền móng của chính tẩm, dấu vết sân, tường bao và các loại gạch ngói xây dựng kiến trúc của Phụ lăng. Các bằng chứng này cho thấy, Phụ lăng là khu lăng mộ có quy mô khá lớn, có diện tích rộng khoảng hơn 3000m² với nhiều công trình kiến trúc bằng gỗ, mái lợp ngói mũi sen.
Đến năm 2016, Ủy ban nhân dân thị xã Đông Triều phối hợp với Khoa Lịch sử trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) và Ban quản lý Di tích và Danh thắng tỉnh Quảng Ninh tổ chức khai quật khảo cổ di tích Phụ Sơn lăng. Việc tổ chức khai quật khảo cổ Phụ Sơn lăng là cơ sở cung cấp đầy đủ những cứ liệu khoa học cho việc nghiên cứu, đánh giá vị trí, vai trò của di tích trong hệ thống các di tích nhà Trần tại Đông Triều. Từ đó tiến hành lập dự án đầu tư tu tổ, tôn tạo và phục hồi di tích. Năm 2021, Lăng Phụ Sơn đã được trùng tu, tôn tạo và khánh thành công trình mới.
BQL Khu di tích nhà Trần (Biên soạn)
